Góra, która zjada ludzi

Na listopadowym spotkaniu DKK klubowicze dyskutowali o reportażu Andera Izagirre laureata Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego 2021 roku.

Ander Izagirre stworzył porażającą opowieść o kraju, dla którego obfitość złóż stała się przekleństwem. „Potosi. Góra, która zjada ludzi” to historia niekończącego się wyzysku boliwijskiej ludności, najpierw przez konkwistadorów i kolonistów, a obecnie przez globalne korporacje, wspierane przez polityków i Kościół. Autor pokazuje, jak wyzysk rodzi anarchię i terror. Kradzieże, przemoc domowa, gwałty na kobietach i dzieciach są w Potosi na porządku dziennym. Górnicy umierają młodo, ale zanim to się stanie, w domu egzekwują swoją władzę w sposób równie bezwzględny jak w pracy czynią to ich przełożeni. Choć kolonializm się skończył, wyzysk wciąż trwa, a jego oblicze niewiele się zmieniło. Kiedyś wydobywano srebro, dziś głównie cynk, ale mechanizmy pozostały te same.

Sercem tej historii jest czternastoletnia Alicja.. Mimo że nastolatka jest jeszcze dzieckiem, podejmuje – ze względu na dramatyczną sytuację materialną matki – pracę w miejscowej kopalni. Zarabia mało, pracuje ponad własne siły. Jako pracownik nie posiada żadnych praw.

Czytając o tak bolesnych sprawach trudno nie odczuwać złości i goryczy na dziejącą się niesprawiedliwość. Jest to reportaż, po którym wszelkie narzekania na pracę przestają mieć jakikolwiek sens. To, czego muszą dokonywać jego bohaterowie, by przetrwać, by utrzymać rodzinę, budzi zgrozę i odruch sprzeciwu.

Pozycja ta śmiało mogłaby należeć do kanonu lektur szkół średnich. Miała by na pewno istotne znaczenie nie tylko w kształtowaniu światopoglądu młodych ludzi, ale także na spojrzenie na własne życie z większym dystansem. Czytając historię opisaną przez hiszpańskiego reportera, nie sposób gdzieś w głębi ducha podziękować, że żyjemy w miejscu, w którym może nie jest idealnie, ale w którym mimo wszystko godność człowieka coś znaczy.